Monthly Archives Czerwiec 2017

Wszystkie badania ankietowe świadczą o tym, że kobiety cierpią na bezsenność częściej niż mężczyźni i że w miarę starzenia się zaburzenia snu narastają. Zaburzenia te objawiają się w trzech oddzielnych postaciach, mogą też występować wspólnie. Najbardziej znaną postacią są trudności w zasypianiu, kiedy to pacjent, jak na przykład pani M., leży w udręce całymi godzinami. Człowiek bez zaburzeń snu zasypia w kilka minut po położeniu się do łóżka, ale chory na bezsenność długo przewraca się z boku na bok, liczy uderzenia zegara na wieży kościelnej i nadaremnie czeka na sen, jak na wybawienie. Inną formą zaburzeń snu jest częste budzenie się. Sen jest zbyt płytki. Pacjent wielokrotnie budzi się w nocy, najczęściej zaraz ponownie zasypia, może jednak leżeć bezsennie i przez dłuższy czas. Formę tę określa się mianem zaburzeń przebiegu snu. Trzecia postać polega na zbyt wczesnym budzeniu się. Pacjent budzi się na przykład o czwartej nad ranem i nie może już zasnąć. czuwonie sen Non-REM sen REM godzina

Takim prowokacyjnym pytaniem amerykańscy uczeni Wilse Webb i Harman Agnew zatytułowali jeden ze swych artykułów, opublikowany w roku 1975. Jak już wspomniałem, większość ludzi chętnie spałaby godzinę dłużej niż ma po temu warunki. Obserwacja dobowych rytmów spoczynku i aktywności potwierdza fakt, że wiele osób śpi dłużej w soboty i niedziele. Czy do najkorzystniejszego czasu trwania snu brakuje właśnie tych godzin odsypianych w świąteczne poranki? I czy jest to niezbędne do wyrównania niedoborów powstałych w ciągu tygodnia pracy? Czy też może jest to luksus, bez którego doskonale można się obywać? minu

Aktywność ruchową szczura rejestruje czujnik umieszczony pod klatką. Na rysunku 11.3 czarne kreski oznaczają wzmożoną aktywność, puste przestrzenie – spoczynek. Aby wykres był wyraźniejszy, jedna linia przedstawia uśrednione wartości z 2 dni, to znaczy, że pierwsza linia obrazuje rytm dobowy szczura w ciągu 1 i 2 dnia doświadczenia, następna – w- ciągu 2 i 3 dnia, i tak dałej. Przez pierwszych 14 dni szczur znajdował się w warunkach sztucznych zmian światła i ciemności, przy czym między godziną 11.00 a 23.00 było w klatce jasno, Widać wyraźnie, jak bardzo rytmy biologiczne zależne są od warunków oświetlenia. Szczur, zwierzę nocne, działa w ciemności, a śpi, gdy jest jasno. Od 25. dnia w klatce zapanowała ciemność, to znaczy, że zwierzę, zamknięte w światloszczelnym pomieszczeniu, nie mogło wiedzieć, jaka jest pora doby. Tak samo jak i u człowieka nadal obserwowano rytmiczne zmiany aktywności. Okres cyklu wydłużył się, to znaczy, że zmiany aktywności występowały o coraz późniejszej porze w porównaniu z sytuacją na początku badania (rys. 11.3).

Walka ze snem traktowana była w różnych kulturach jako sprawdzian wartości człowieka. Religioznawca Mircea Eliade opowiada o zwyczajach szczepów australijskich podczas obrzędu inicjacji młodym ludziom nie wolno było spać przez trzy noce. Babiloński bohater Gilgamesz w poszukiwaniu nieśmiertelności poddaje się próbie, pod- czas której musi czuwać przez sześć dni i nocy. A ponieważ nie udało mu się przezwyciężyć senności, pozostał śmiertelny. Ernst Benz w książce pod tytułem Ułuda przytacza różne sposoby powstrzymywania się od snu, które stosowali niegdyś asceci, aby osiągnąć ponadzmyslowe poznanie. Były to między innymi całonocne nabożeństwa celebrowane przez mnichów wczesnego chrześcijaństwa, tak zwane pannichidy. Także podczas godzinek, odprawianych w kościele wschodnim, można spać nie dłużej niż 3 -4 godziny, gdyż modlitwy nocne kończą się po północy, a ranne zaczynają się o czwartej.

Co należy robić, gdy ktoś nie może spać? Czy ma się udać do lekarza, czy sam się powinien uporać z tym problemem? Czy przyjmowanie leków nasennych jest jedynym rozwiązaniem i czy znane są jakieś inne sposoby? Czy bezsenność jest szkodliwa dla zdrowia? Oto kilka pytań, spośród wielu, na które zazwyczaj musi odpowiadać specjalista w dziedzinie snu. Odpowiem może najpierw na ostatnie pytanie. Bywa, że ktoś nie śpi jedną lub dwie noce, i martwi się, że odbije się to na jego zdrowiu. Obawy takie nie są uzasadnione. Krótkotrwała, okresowa bezsenność zdarza się wszystkim ludziom i nie wymaga leczenia, ponieważ ustępuje samoistnie. Skrócenie snu wskutek przygodnej bezsenności nie ma żadnego wpływu na stan zdrowia. Jeśli bezsenność nawraca, trzeba wyjaśnić, jakie są jej powody. Może pacjent bezustannie rozpamiętuje swoje kłopoty i nie jest w stanie się od nich odciąć? Może przyczyną bezsenności są zadrażnienia w pracy lub w domu? Może pacjent pracuje wieczorami ponad siły, a w nocy dalej rozmyśla o swych zajęciach? Czy przypadkiem nie pali wieczorem tyle, że potem nie może spać? Bezsenność można niekiedy opanować przestrzegając zasad higieny snu. Są one następujące:

W przebiegu badań, trwających dłużej niż cztery dni, obserwowano także urojenia. Badany staje się coraz bardziej nieufny, podejrzewa, że za jego plecami dzieją się rzeczy, które się przed nim ukrywa. Pewien uczestnik badań nad wymuszoną bezsennością uważał, że dosypuje mu się czegoś do kawy, inny był przeświadczony, że „oni” dybią na jego życie, wzywał żonę i błagał ją, aby natychmiast zawiadomiła policję. Zdarza się też głęboka depersonalizacja, kiedy to badany nie jest pewien własnej tożsamości, a zwykłe otoczenie wydaje mu się zupełnie obce. Jeśli wystąpią opisane powyżej ciężkie zaburzenia psychiczne, można mówić o psychozie spowodowanej bezsennością.

Nawet gdyby ktoś ukrył się w najodleglejszym zakątku, żył nie stykając się z ludźmi i nie miał zegara, nie mógłby się wyzwolić spod wpływu codziennych zmian dnia i nocy. Wiedziałby w przybliżeniu, która jest godzina, na podstawie oświetlenia lub odgłosów dochodzących z zewnątrz. Gdybyśmy chcieli odciąć się od jakichkolwiek informacji o porze dnia, musielibyśmy albo udać się za koło polarne, gdzie w lecie stale jest dzień, albo ukryć się głęboko pod ziemią, gdzie nie dociera ani słońce, ani żadne odgłosy.