Category Tejemnice snu

Pochodne benzodwuazepiny zdobyły sobie dziś ową wyjątkową pozycję, jaką niegdyś przez pół wieku miały barbiturany. W Stanach Zjednoczonych wystawia się rocznie około 100 milionów recept na środki z tej grupy. Wprowadzono je do lecznictwa na początku lat sześćdziesiątych, pierwotnie jako środki uspokajające, najbardziej znane z nich są chlorodiazepoksyd 1 i diazepam 2. W całym świecie weszły one szybko w powszechne użycie. Dopiero po kilku latach zauważono, że mają one także działanie nasenne. W poniższej tabeli przedstawiono najważniejsze leki nasenne z grupy benzodwuazepiny. W zaburzeniach snu można też stosować inne środki o działaniu uspokajającym większość znanych preparatów nie posiada bowiem wybiórczego działania nasennego lub uspokajającego.

Aż do lat sześćdziesiątych o znajomości mózgu decydowała tylko anatomia i fizjologia. Badano połączenia między poszczególnymi ośrodkami i sporządzano mapy czynnościowe mózgu. Drażnienie elektryczne lub uszkodzenie określonych struktur było główną metodą stosowaną w celu poznania ich funkcji Wkrótce zaczęto rejestrować u czuwających zwierząt z chronicznie implantowanymi elektrodami nie tylko zbiorcze sygnały bioelektryczne z poszczególnych ośrodków, ale także czynność pojedynczych neuronów. Odkryto wówczas, że pobudzenie nie przechodzi bezpośrednio z jednej komórki nerwowej do drugiej, lecz zatrzymuje się w miejscu styku, tak zwanej synapsie.

Kwas barbiturowy został zsyntetyzowany z mocznika i kwasu ma- lonowego w roku 1864 przez Adolfa von Baeyera, wówczas 29-letniego asystenta uniwersytetu w Gandawie. Sukces ten jakoby uroczyście obchodzono w ulubionym lokalu oficerów artylerii, a że był to właśnie dzień ich patronki, świętej Barbary, nowy związek chemiczny ochrzczono wymyślnym imieniem kwasu barbiturowego (urea znaczy po łacinie mocznik). Inna anegdota głosi, że nazwę tę nadano na cześć pewnej femme fatale imieniem Barbara.

Do czasu odkrycia snu REM badanie marzeń sennych oparte było na relacjach zdawanych rano po obudzeniu się. Odkrycie, że znaczną część stadium REM wypełniają marzenia senne, spowodowało szybki rozwój tej dziedziny. Badanie marzeń sennych przestało być wiedzą tajemną, domeną nielicznych specjalistów, i prawie z dnia na dzień stało się przedmiotem dociekań przyrodniczych. Postęp taki zawdzięczamy przede wszystkim możliwości wglądu w treść snów w chwili nieomal bezpośredniego przejścia z marzenia sennego w jawę. Ku zaskoczeniu wielu ludzi, przekonanych, że nigdy nic się im nie śni lub też że sny miewają bardzo rzadko, okazało się, że każdy człowiek co noc śni wielokrotnie. Różne problemy, na przykład jak długo trwa marzenie senne, które niegdyś były przedmiotem namiętnych sporów, można dziś rozwiązać za pomocą doświadczeń naukowych.

Kiedy próbujemy zarwać z nałogiem narkotykowym, musimy zacząć od detoksu, który kojarzy nam się ze szpitalnymi salami, faszerowaniem garściami silnych leków, odizolowaniem się od rzeczywistości, w której na co dzień przebywaliśmy. Dobrze jest, gdy zakończy się sukcesem, jednak bywa też, że wcale nie zostaje on ukończony, ponieważ czynnik ryzyka porażki podnosi obecność innych uzależnionych, którzy czasem mają negatywny wpływ na bardziej słabsze osoby. Podczas detoksu niewątpliwie pojawiają się również psychiczne następstwa odstawienia narkotyku. Nie unikniemy ogromnej huśtawki nastrojów, uczucia niepokoju czy przygnębienia. Mogą pojawić się też problemy ze snem, nocne koszmary...

Doskonale wiemy, że zdrowy sen naszego niemowlaka jest bardzo ważny dla jego prawidłowego rozwoju. Niekiedy zdarza się tak, że częsta bezsenność utrudnia maluchowi wypoczynek, a dla nas rodziców jest powodem do wielu zmartwień. Bezsenność dziecka to problem, który pojawia się mimo, iż stworzymy mu odpowiednie warunki do spania. Dodatkową trudnością jest fakt, że maluszek nie powie nam, dlaczego nie może zasnąć lub ciągle się budzi. Nie jest to jednak kłopot bez rozwiązania. Problemy ze snem niemowlaka mogą mieć podłoże bardzo proste w eliminacji. Dziecko nie może zasnąć, bo ma zbyt ciasno zawiniętą pieluszkę,ma niewygodnie złożony kocyk, jest mu zbyt ciepło czy jest mu po prostu za zimno...

Jesienno-zimowa aura sprawia, że w pracy mamy tylko jedno marzenie, wrócić do domu, zjeść gorący obiad i położyć się spać. Czy jednak taka poobiednia drzemka jest dobra dla naszego organizmu? Czy nie rozreguluje naszego rytmu dnia i nie sprawi pomieszania dnia z nocą? Okazuje się, że nie tylko nie jest stratą czasu, ale może przynieść wiele potrzebnych naszemu organizmowi korzyści. Taka piętnasto minutowa drzemka może zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby serca. Dzieje się tak, ponieważ krótko trwający sen powoduje obniżenie poziomu stresu w naszym organizmie, a ten jak wiadomo jest główną przyczyną zawałów serca i udarów mózgu...

Dotychczas była mowa głównie o zmianach EEG, jako że zmiany te najlepiej odzwierciedlają procesy zachodzące podczas snu. Wspomniano też o wahaniach napięcia mięśniowego i ruchach gałek ocznych. A co się dzieje z resztą organizmu?

Coraz więcej osób doświadcza i ma problemy ze snem, gdzie najczęściej jest to bezsenność lub zaburzenia snu. Ciągłe zmęczenie, szkodliwe nawyki, zero odpoczynkuw nocy mogą prowadzić do chorób psychicznych. Jednym z coraz częściej spotykanych zaburzeń jest lęk przed snem. Objawy tej dolegliwości to niepokój przed pójściem do łóżka, a także ataki paniki podczas prób zaśnięcia. Strach przed zasypianiem prowadzi do problemów ze zdrowiem. U danej osoby pojawia się większa skłonność do irytacji, problemy ze świadomością i inne kłopoty, które są wynikiem braku właściwego wypoczynku w nocy. Jak wszystkie fobie, lęk przed snem nie ma zwykle racjonalnego wytłumaczenia. Niektóre osoby boją się, że jeśli położą się do łóżka, z pewnością umrą i już z niego nie wstaną...

Niemieckie słowo Schląf (sen) jest pochodzenia starogermańskiego i wywodzi się od czasownika schjąfen (spać), w języku gockim sleps, w staro- i średnio-wysoko-niemieckim sląf. Także holenderskie sluap i angielskie sleep mają ten sam źródłosłów. Schląf en znaczyło pierwotnie tyle, co zwiotczeć, stać się słabym, bezsilnym. Będzie jeszcze mowa o tym, jak we współczesnych badaniach naukowych zwiotczenie mięśni jest ważnym parametrem pozwalającym wyróżniać poszczególne stadia snu.

Nawet po wielu latach pracy za każdym razem można być zafascynowanym bezpośrednią obserwacją procesów zachodzących podczas snu. W trakcie zasypiania regularny rytm alfa, właściwy dla stanu czuwania, przechodzi w szybkie rytmy niskonapięciowe. Nieco później pojawiają się fale wolne o coraz wyższej amplitudzie i coraz dłuższym czasie trwania, fale te w miarę upływu czasu stają się głównym składnikiem zapisu. Zmiany powyższe, typowe dla snu, opisali już w latach mózg gałki oczne mręsme

Na początku lat sześćdziesiątych Jouvet wykrył, że uszkodzenie pewnych okolic mostu {rys. 8.1) powoduje całkowite zniesienie snu REM. Na podstawie tego odkrycia, a także wyników innych doświadczeń, doszedł do wniosku, że okolice te stanowią podłoże anatomiczne snu R EM. Może przypomnimy sobie teraz charakterystyczne cechy snu REM. W zapisie EEG występują niskonapięciowe lale szybkie, podobnie jak w czuwaniu stwierdza się też szybkie ruchy gałek ocznych. Napięcie mięśniowe jest znacznie obniżone, od czasu do czasu tylko pojawiają się skurcze mięśni. Czy wszystkie te objawy mają wspólne podłoże anatomiczne, czy też są wyrazem wzbudzenia różnych układów? Dalsze, niezwykle interesujące doświadczenia przemawiają za drugą z wymienionych hipotez. Mianowicie, gdy uszkodzi się pewne struktury w obrębie mostu, zwierzę doświadczalne (w omawianym przypadku jest to kot) zapada w sen REM, ale napięcie mięśniowe nie jest obniżone Kot trzyma głowę prosto, podąża za nie istniejącymi przedmiotami, chwyta je, ucieka przed nimi, przejawia agresję lub lęk. Wygląda to tak, jakby tak samo jak człowiek przeżywa! we śnie REM marzenia senne i wskutek zachowanego napięcia mięśni mógł brać w nich czynny udział.

Porażenie przysenne jest naturalnym stanem fizjologicznym, pojawiającym się podczas zasypiania. Ma ono zapobiegać wykonywaniu przypadkowych ruchów ciała, dzięki niemu człowiek nie biegnie np. za uciekającym mu we śnie królikiem. Polega na zwiotczeniu mięśni i czasowej niezdolności do poruszania się i mówienia.Paraliż przysenny to zazwyczaj objaw izolowany. U 40 proc. zdrowych ludzi pojawi się co najmniej raz w życiu. Jako nawracający epizod u 6 proc. Co ciekawe, porażenie jest również jednym z objawów poważniejszych zaburzeń, takich jak narkolepsja. Podczas paraliżu przysennego zazwyczaj ma się wrażenie, że człowieka ogarnia niemoc, nie można się ruszać, mówić, otworzyć oczu, mięśnie są całkowicie rozluźnione, opada żuchwa. Towarzyszą temu nieprzyjemne doznania fizyczne, np...