Narkolepsja i nadmierna senność

Narkolepsja jest to zaburzenie, które przejawia się napadami snu w ciągu dnia. Nie jest to choroba częsta (1:1000 – 2000), jednak bezwzględna liczba cierpiących jest znaczna (w Stanach Zjednoczonych około 100000). Narkolepsja występuje częściej w niektórych rodzinach, dlatego też uważa się, że odpowiedzialne są tu czynniki genetyczne.

Przytoczę może teraz przypadek opisany przez amerykańskiego uczonego Petera Hauriego. Pan R., 36-letni farmer, od 17 roku życia trzy razy dziennie zapadał w sen na 10 – 15 minut. Otoczenie przypisywało tę jego osobliwość lenistwu. Ale R. miał jeszcze inne, szczególne objawy: zawsze, gdy dzieci go rozgniewały i chciał je ukarać, nogi się pod nim uginały i musiał przysiąść lub nawet padał bezwładnie na podłogę. Uważał on, że to nagle osłabienie ma przyczyny natury psychologicznej i nawet zgłosił się z tego powodu na psychoterapię. W klinice przede wszystkim dokonano rejestracji dziennych napadów snu. Okazało się, że u chorego natychmiast po zaśnięciu występował sen REM, co u osób zdrowych jest wyjątkową rzadkością. Wynik badania, łącznie z powyższym wywiadem, pozwolił rozpoznać narkolepsję i rozpocząć właściwe leczenie.

Głównym objawem narkolepsji jest nieprzezwyciężona senność, która może występować wiele razy w ciągu dnia. Po krótkim śnie chory budzi się wypoczęty. Nie tylko czuwanie jest zaburzone, nieprawidłowy jest także sen nocny. Na rysunku 6.2 przedstawiono wykresy aktywności i spoczynku rejestrowane przez miesiąc u osoby zdrowej i u chorego na narkolepsję. Badanie to (wykonane wspólnie z Albertem Wettstei- nem, kierownikiem Kliniki Neurologicznej w Zurychu) ujawnia liczne epizody snu w ciągu dnia i niespokojny sen nocny u chorego z narkolepsją. U osoby zdrowej okres spoczynku jest wyraźnie odgraniczony.

Napady snu mogą występować w różnych zaskakujących sytuacjach, podczas jedzenia, jazdy na rowerze, nawet w trakcie stosunku płciowego. Podobnie jak w przypadku pana R., narkolepsja traktowana bywa przez otoczenie niejako choroba, lecz jako brak charakteru. Może być to przyczyną zatargów. Napadom snu towarzyszą czasem inne objawy. Należy do nich tak zwana katapleksja, napadowy spadek napięcia mięśniowego, wyzwalany przez silne przeżycia, jak gniew, lęk, radość. Zdarza się, że chory, rozśmieszony wesołym żartem, traci napięcie w nogach, pada na ziemię i może się podnieść dopiero po paru sekundach. Świadomość jest przy tym zachowana.