Pochodne benzodwuazepiny: nowoczesne środki nasenne

Pochodne benzodwuazepiny zdobyły sobie dziś ową wyjątkową pozycję, jaką niegdyś przez pół wieku miały barbiturany. W Stanach Zjednoczonych wystawia się rocznie około 100 milionów recept na środki z tej grupy. Wprowadzono je do lecznictwa na początku lat sześćdziesiątych, pierwotnie jako środki uspokajające, najbardziej znane z nich są chlorodiazepoksyd 1 i diazepam 2. W całym świecie weszły one szybko w powszechne użycie. Dopiero po kilku latach zauważono, że mają one także działanie nasenne. W poniższej tabeli przedstawiono najważniejsze leki nasenne z grupy benzodwuazepiny. W zaburzeniach snu można też stosować inne środki o działaniu uspokajającym większość znanych preparatów nie posiada bowiem wybiórczego działania nasennego lub uspokajającego.

W porównaniu z barbituranami i dawniej jeszcze stosowanymi środkami nasennymi wprowadzenie pochodnych benzodwuazepiny stanowi wielki postęp. Wprawdzie przedawkowanie benzodwuazepin także prowadzi do zatrucia, istnieje też możliwość uzależnienia, ryzyko jest jednak znacznie mniejsze niż w przypadku dawniej używanych leków. Śmiertelne zatrucia pochodnymi benzodwuazepiny są rzadkością, trzeba jednak powiedzieć, że i te preparaty nie są zupełnie bezpieczne, zwłaszcza jeśli się je przyjmuje łącznie z alkoholem i innymi związkami psychotropowymi. Pochodne benzodwuazepiny też są lekami silnie działającymi. Ich dawka skuteczna jest 10-100 razy

Chciałbym tu wspomnieć o pewnym pojęciu, używanym w farmakologii, chodzi mi o tak zwany okres połowicznego wydalania leku. Mówiąc w uproszczeniu, jest to czas, w którym połowa danego związku zostaje wydalona z ustroju. Jakkolwiek działanie leku zależy od wielu innych czynników, na przykład wchłaniania w jelicie cienkim lub rozmieszczenia w poszczególnych narządach, wartość okresu połowicznego wydalania jest ważną informacją, wskazuje bowiem, jak długo dany preparat utrzymuje się w organizmie. Jak wynika z tabeli, pierwsze trzy wymienione środki mają długi okres połowicznego wydalania. Produkty przemiany flurazepamu, także czynne biologicznie, mają okres połowicznego wydalania trwający wiele dni. Jeśli ktoś przyjmuje flurazepam co wieczór przez kilka dni, jego stężenie we krwi stopniowo wzrasta. Po 7 – 10 dniach regularnego przyjmowania tego środka jego stężenie jest 4 – 6 razy wyższe niż pierwszego dnia. Mówi się wówczas o zjawisku tak zwanej kumulacji.