Zaburzenia rytmów biologicznych jako ryzyko zawodowe cz. 2

Ludzie ci cierpią z powodu zaburzeń snu, co zresztą nie jest dziwne. Najczęściej obserwuje się trudności w zasypianiu, i płytki, skrócony sen. Jakość snu pogarsza dodatkowo hałas, który zawsze jest większy w dzień niż w nocy. W okresie pracy na zmianie nocnej sen dobowy jest o 2-3 godziny krótszy od snu dobowego podczas pracy na zmianie dziennej. Powstaje niedobór snu, który pogarsza samopoczucie i sprawność. Niektórzy uważają, że jedynym sposobem na to, aby przespać spokojnie choć parę godzin, jest zażywanie leków nasennych. Przeprowadzona niedawno ankieta wykazała, że personel linii lotniczych zażywa znacznie więcej środków nasennych w dni służby niż w okresie wolnym od pracy.

Dzięki postępowi wiedzy w dziedzinie chronobiologii można wyjaśnić, dlaczego pracownicy zmianowi cierpią na zaburzenia snu i czuwania. Sen można z pewnym trudem nagiąć do raptownej zmiany, ale rytmy przemiany materii i wydzielania hormonów przystosowują się do zmian czasu pracy bardzo powoli. Spoczynek przypada w porze, która według wewnętrznego zegara przeznaczona jest na aktywność, ciepłota i wydzielanie hormonu nadnerczy adrenaliny są podwyższone, a wydzielanie melatoniny, hormonu szyszynki, jest niewielkie. Sen na początku adaptacji jest przerywany, krótki i mało krzepiący. Kłopoty są także z czuwaniem, jako że przypada ono w porze przewidzianej na sen, częste są skargi na zmęczenie, przerzutność uwagi i gorszą sprawność

Są ludzie, którzy z wielkim trudem przystosowują się do nagłych przesunięć rytmów biologicznych, i nie są w stanie wykonywać żadnej odpowiedzialnej pracy w porze przeznaczonej na spoczynek. Inni przestawiają się łatwiej. Nie bardzo wiadomo, od czego zależą te indywidualne różnice. Wiemy jak dotąd tylko tyle, że zdolność przystosowywania się do zmian pory snu i czuwania maleje z wiekiem.

Nie wszystkie problemy związane z pracą zmianową można sprowadzić do rozkojarzenia rytmów biologicznych. Różne godziny pracy powodują rozluźnienie więzów rodzinnych i utrudniają kontakty społeczne. Jest to dosłownie getto, gdy ktoś wskutek innych godzin pracy osobno sypia i jada, i w ogóle żyje w odrębnym czasie.