Category Tejemnice snu

Nowe poglądy i odkrycia – kontynuacja

Jest w neurofizjologii regułą, że do wielkich odkryć prowadzą nie tylko nowe idee, afe także nowe metody badań. Możliwość rejestrowania sygnałów bioelektrycznych była jednym z największych osiągnięć, pozwala bowiem badać zależność między funkcją mózgu a zachowaniem. Procesy biochemiczne niełatwo jest śledzić, gdyż tkanka mózgowa jest w zasadzie niedostępna takim badaniom, można jedynie wykonywać „zdjęcia migawkowe”, nie odzwierciedlające w pełni ciągłego przecież procesu. Raymond Cespuglioz uniwersytetu w Lyonie wprowadził do badań nad snem nową metodę pomiarów elektrochemicznych. Za pomocą delikatnych elektrod, wprowadzonych na stale do określonych okolic mózgu, można mierzyć u zwierząt miejscowe stężenie przekaźników synaptycznych. Metoda ta prowadzi do uzyskania biochemicznego encefalogramu, ukazującego w sposób ciągły zmiany biochemiczne oraz ich zależność od snu i czuwania. Wkrótce będzie wiadomo, czy sposób ten pozwoli uzyskać istotne informacje o biochemicznej regulacji snu. Obraz chemicznej organizacji mózgu staje się coraz bardziej zagmatwany, co jest przyczyną nawrotu do badań czysto fizjologicznych. Uważa się dziś, że należy badać reguły rządzące snem. nawet jeśli główny mechanizm pozostaje nieznany. Szczególnie przydatną metodą okazało się pozbawianie snu. Metoda ta jest punktem wyjścia modelu snu, o którym będzie jeszcze mowa w ostatnim rozdziale Obok tego fizjologicznego kierunku badań stwierdza się jednak swoisty renesans starych chemicznych teorii, wywodzących się jeszcze z początku XX wieku. Największym powodzeniem cieszy się tu sprawa endogennych czynników snu. Zagadnieniu temu poświęcony jest następny rozdział.

Read More

Rozkład stadiów snu

Gdy pobyt w bunkrze trwa jeszcze kilka tygodni, czas czuwania wydłuża się nagle z 17 do 34 godzin, a czas snu z 8 do prawie 17 godzin. Inaczej mówiąc, badany przestawił się z doby 25-godzinnej na 50- -godzinną, nie zdając sobie zupełnie sprawy z tak zasadniczej zmiany. Dlatego pod koniec doświadczenia ilość subiektywnie przeżytych dni jest dużo mniejsza od liczby dni, które rzeczywiście minęły.

Read More

Ranny ptaszek i nocny marek – kontynuacja

W języku fachowym „mruk poranny” określany jest jako tak zwany typ wieczorny. Stanowi on jaskrawe przeciwieństwo typu rannego, znanego z opisów Stockmanna i Tienesa. Człowiek typu rannego budzi się sam, wstaje bez wysiłku, od razu jest wypoczęty, a jego samopoczucie i sprawność są najlepsze w godzinach przedpołudniowych. Późnym popołudniem energia u osób tych przygasa, zmęczenie narasta i, jeśli okoliczności na to pozwalają, kładą się one wcześnie spać.

Read More

Dwuczynnikowy model regulacji snu i czuwania

Ilość snu głębokiego zależy głównie od poprzedzającego czasu czuwania, natomiast ilość snu REM określa zegar wewnętrzny albo, inaczej mówiąc, proces C. W bardziej szczegółowym opisie modelu, którego tu nie podaję, przyjęto, że sen REM i Non-REM wzajemnie się hamują. Zakładając współdziałanie procesów S i C, można wyjaśnić, dlaczego oba rodzaje snu występują okresowo jeden po drugim. Serge Daan i Domien Beersma z uniwersytetu w Groningen, posługując się powyższą hipotezą, przeprowadzili komputerową symulację snu i czuwania w przestrzeni pozbawionej czasu, udało im się także wymodelować rozkojarzenie wewnętrzne oraz dobę biologiczną trwającą 50 godzin.

Read More

Przesunięcie rytmów biologicznych jako środek leczniczy cz. 2

Weitzman i jego współpracownicy, a także i inni autorzy, opisali później wiele podobnych przypadków, leczonych równie skutecznie. Schorzenie to otrzymało nazwę Detayed Sleep Phase Syndrome. to znaczy zespół opóźnionej fazy snu.

Read More

Odkrycie snu REM

Twórcą współczesnych badań naukowych nad snem jest niewątpliwie Nathaniel Kleitman. Uczony ten, liczący dziś ponad 90 lat, urodził się w Rosji, skąd wyemigrował podczas I wojny światowej, następnie osiadł w Chicago i poświęcił się klinicznym i teoretycznym badaniom snu. Wydane po raz pierwszy w roku 1939. a w roku 1963 uwspółcześnione dzieło Kleitmana Sleep and Wakefulness zawiera ponad 4000 pozycji piśmienniczych i po dziś dzień zalicza się do klasyki gatunku. W roku 1952 Kleitman zwrócił uwagę na powolne wahadłowe ruchy gałek ocznych, występujące podczas snu, i polecił swemu doktorantowi, Eugeniuszowi Aserinsky’emu, aby dokładniej zbadał to zjawisko. Jak już wspomniałem, ruchy gałek ocznych rejestruje się za pomocą elektrod umieszczonych w pobliżu kątów szpar powiekowych, zapis ten nosi nazwę elektrookulogramu (EOG). Ku swemu zaskoczeniu Aserinsky stwierdził, że wychylenia EOG podczas snu mogą odpowiadać nagłym, szybkim ruchom gałek ocznych. Odkrycie to Kleitman potraktował z niedowierzaniem, jako że w czasach owych uważano, że szybkie ruchy gałek ocznych mogą występować tylko w czuwaniu, przy dowolnej zmianie kierunku spojrzenia. A jednak bezpośrednia obserwacja potwierdziła spostrzeżenie Aserinsky’ego. William Dement, wówczas student Kleitmana, a później jeden z pionierów nowoczesnych badań nad snem, zaczął systematycznie badać to zjawisko i jako pierwszy wykrył w następnych latach, że pó przebudzeniu ze snu z szybkimi ruchami gałek ocznych badani ppowiadają o przeżywanych właśnie marzeniach sennych. Wkrótce stało się jasne, że nie jest to przypadek, odkryte zostało nowe stadium, powszechnie znane dziś jako sen REM skrót ten pochodzi od angielskiej nazwy Rapid Eye Movement Sleep.

Read More

Swobodny przebieg rytmów biologicznych

Pod koniec lat pięćdziesiątych brytyjska uczona Mary Lobban i jej współpracownicy przeprowadzili niecodzienne doświadczenie. Całą grupą, razem z badanymi, spędzili lato na Spitsbergenie, gdzie podczas dnia polarnego nie można bez zegara określić, która jest godzina. Dwanaście badanych osób przebywało tam w 2 osobnych grupach. Wszyscy nosili zegarki, ustawione bez ich wiedzy w ten sposób, że w jednej grupie zegarki te śpieszyły się, to znaczy, że pełen obrót wskazówki godzinowej trwał nie 12 a 10.5 godziny, natomiast zegarki drugiej grupy późniły się, to znaczy, że pełen obrót wskazówki godzinowej trwał 13.5 godziny. Rytmy biologiczne natychmiast dostosowały się do nowego reżimu. Uczestnicy eksperymentu pędzili dni 21- lub 27-godzinne, nie zdając sobie z tego sprawy. Jednak nie wszystkie rytmy ustroju udało się oszukać za pomocą fałszywego zegara. Na przykład rytm wydzielania potasu z moczem nadal wykazywał okres około 24 godzin. W ten sposób wytworzyło się tak zwane wewnętrzne rozkojarzenie rytmów biologicznych, kiedy to rytmy te są względem siebie przesunięte w fazie i dotychczasowa harmonia różnych funkcji ustroju przeradza się w chaos.

Read More

Prysznic czy kąpiel przed snem

Codziennie wieczorem zastanawiasz się co cie bardziej zrelaksuje przed snem, prysznic czy kąpiel? Prysznic ma działanie zdecydowanie energetyzujące na nasz organizm oraz umysł, pobudza krążenie, a przez to, szczególnie prysznic w postaci na przemian zimnego i ciepłego strumienia, jest sposobem na cellulitis, który może zostać zminimalizowany właśnie poprzez poprawę krążenia. Po nim jesteśmy gotowi na spotkanie z kolejnym dniem. Kąpiel z kolei, szczególnie jeśli jest gorąca, spowalnia rytm serca, dlatego osoby mające problemy sercowe, powinny unikać gorących kąpieli. Gorące kąpiele są za to nieocenione w przypadku dolegliwości z zasypianiem i bezsennością, podwyższają bowiem temperaturę ciała, która opada po wyjściu z wanny i właśnie wówczas stajemy się senni...

Read More

Pojedynczy epizod snu

Czas odpowiadający spoczynkowi nocnemu u człowieka, szczur spędza nie tylko we śnie, okresowo także czuwa. Czuwanie to zajmuje około 2 godzin. Pojedynczy epizod snu trwa zaledwie kilka minut, potem szczur na chwilę się budzi. Wiele innych zwierząt wykazuje taki przerywany, wielofazowy rytm snu i czuwania. Podobnie jak u człowieka, każdy epizod snu rozpoczyna się snem Non- REM, który przechodzi wsen REM. Pojedynczy cykl Non-REM/REM trwa u szczura tylko 10 minut. Czas trwania poszczególnych stadiów jest więc dużo krótszy niż u człowieka.

Read More

Bezsenność miewa nader różne przyczyny

We wspomnianych powyżej badaniach ankietowych, przeprowadzonych w Szwajcarii, najczęstszym powodem zaburzeń snu były różne zmartwienia. Młoda dziewczyna nie może zasnąć z powodu cierpień miłosnych, pani M. rozpamiętuje kłopoty finansowe, zatargi w pracy i chorobę matki. Dyrektor nie może się uwolnić od stresu, towarzyszącego codziennym zajęciom, w duchu już się przygotowuje do rannego posiedzenia i nie może zasnąć, mimo że jest wyczerpany. Nie dla niego, i nie dla wielu innych, niestety, przeznaczone są słowa Goethego: o słodki śnie! Podobny nie zakłóconemu niczym szczęściu, najchętniej przybywasz nie wołany. Rozluźniasz węzły ścisłych myśli, mieszasz ze sobą wszystkie obrazy radości i bólu. Bez przeszkód przesuwają się w duszy kręgi harmonii i – otuleni usłużną ułudą – idziemy na dno. przestajemy istnieć h

Read More

Sen: byt doskonały czy tępe odrętwienie?

W systemach filozoficznych i religiach Dalekiego Wschodu spotykamy się z poglądem, że sen jest to zespolenie jednostki z absolutem. Chiński filozof Czuang-Cy (III w. p.n.e.) pisał: „We śnie dusza jest nie zmącona, jest jednością, natomiast w czuwaniu rozprasza się w codziennej prozie tł 9 życia .

Read More

Hipnagogia

Hipnagogia, to zjawisko fizjologiczne, pojawiające się w momencie zasypiania. Nasz umysł zawiesza się pomiędzy snem a jawą, pojawiają się realistyczne wrażenia wzrokowe, słuchowe lub kinestetyczne, które powodują, że nie potrafimy odróżnić, czy to, co właśnie przeżywamy, jest prawdą, czy urojeniem. Omamy hipnagogiczne nie są zjawiskiem psychopatologicznym. Pojawiają się w momencie przechodzenia ze stanu czuwania w sen. Objawy te nie są wynikiem choroby psychicznej, a wynikają z fizjologii. Kiedy po raz pierwszy doświadczymy objawów hipnagogii, możemy być mocno zaniepokojeni. Wiemy, że zasypiamy, a zaczynamy mieć realne wizje, słyszeć nienaturalne głosy i mieć dziwne odczucia czuć czyjś dotyk, zapach...

Read More

Dawne próby wyjaśnienia istoty snu: od mitologii do nauk ścisłych

Najdawniejsze próby wyjaśnienia istoty snu pochodzą od lekarzy i filozofów starożytnej Grecji. Empedokles z Agrygentu, twórca nauki o czterech rodzajach materii, który uważał, że nic nie powstaje z tego, czego nie ma. i nic nie ginie, i że jest tylko mieszanie się i wymiana ognia, powietrza, wody i ziemi, sen traktował jako oziębienie krwi, względnie oddzielenie się ognia od pozostałych trzech żywiołów. Hipokrates, ojciec sztuki lekarskiej, wnioskując z oziębienia kończyn, uważał, że sen spowodowany jest odpływem krwi i ciepła do wnętrza organizmu.

Read More