Category Tejemnice snu

Wspomniałem już o tym, że depresji endogennej towarzyszą zaburzenia snu i że przymusowa bezsenność łagodzi objawy tej choroby. Spróbujmy teraz wyjaśnić, zgodnie z przedstawionym powyżej modelem, jaki

Ubiór dziecka do snu powinien być dostosowany do warunków otoczenia w którym śpi.Temperatura w pokoju powinna mieć około 24 stopni, a pokój powinien być przed snem wywietrzony. Niemowlę w czasie snu dziennego dziecko może spać przy otwartym oknie, wtedy więc ubiór powinien być zbliżony do zakładanego na spacer. Jesienią i zimą przy utrzymaniu optymalnej temperatury pomieszczenia wystarczy ubrać dziecko w „pajacyk”, przykryć kocykiem polarowym lub lekką kołderką, najlepiej wykonaną z materiału antyalergicznego. Wygodnym rozwiązaniem jest używanie śpiworów, ale nie można dziecka przegrzewać, kiedy ma taki letni kark, to nie świadczy to wcale o oziębieniu dziecka, jest raczej dowodem utrzymywania odpowiedniej temperatury ciała...

Omawiane dotychczas domniemane czynniki snu S, SPS i DSIP zwiększają głównie ilość głębokiego snu wolnofalowego. Czy są też związki, które wybiórczo oddziaływają na sen REM? Najdokładniejsze dane na ten temat pochodzą z prac meksykańskiego uczonego Raoula Druckera-Colina. Badania nad czynnikiem snu REM rozpoczął on w latach sześćdziesiątych. Badania te polegały na przepłukiwaniu niewielką ilością płynu tkanki mózgowej położonej między dwiema kaniulami implantowanymi do pnia mózgu u kota. Po stadium REM wypływający roztwór zawierał więcej białka.

U wszystkich ssaków można na podstawie zapisu EEG i EMG rozpoznać stadia snu. Czynność bioelektryczna mózgu u szczura wykazuje w czuwaniu i we śnie REM fale szybkie oniskiej amplitudzie,a we śnie Non-REM wysokonapięciowe fale wolne. Napięcie mięśni karku, rejestrowane za pomocą EMG, wyraźnie spada podczas snu. W stadium REM występują ponadto szybkie ruchy gałek ocznych

Dotychczas przedstawiłem wyniki doświadczeń wykonanych głównie na zwierzętach. Czy wyniki doświadczeń tych wyjaśniają także procesy zachodzące u człowieka? W przypadku acetylocholiny wiadomo jest, że jej działanie jest takie samo u ludzi jak u zwierząt doświadczalnych. Christian Gillin i Natray Sitaram, amerykańscy uczeni z National Institute of Mental Health, zajęli się wpływem środków cholinergicznych na sen REM u człowieka. Badania polegały na tym, że jak zwykle rejestrowano polisomnogram, ponadto podawano podczas snu różne leki przez dren założony uprzednio do żyły ramiennej. Jeśli wkrótce po zaśnięciu podano arecholinę, środek o działaniu cholinergjcznym. obserwowano hardzi szybkie pojawianie się snu REM. Po podaniu skopolaminy, środka znoszącego działanie acetylocholiny w mózgu, sen REM był bardzo opóźniony. Wyniki powyższe świadczą o tym. że u człowieka, podobnie jak u zwierząt doświadczalnych, acetylocholina odgrywa doniosłą rolę w sterowaniu snem REM. Trzeba przy tym wspomnieć, że Gillin i Sitaram obserwowali wyjątkowo szybkie występowanie snu REM po wstrzyknięciu arecholiny u chorych z depresją. Spostrzeżenie to pozwala przypuszczać, że podłożem depresji jest nadwrażliwość komórek nerwowych na acetylocholinę, co ma istotne znaczenie nie tylko dia patologii snu w tej chorobie, ale także dla wszystkich jej objawów.

Nagłówki takie ciągle czytamy w prasie przeciętny czytelnik może się zastanawiać, ile też jest prawdy, a ile pogoni za sensacją w tego rodzaju artykułach, i czy rzeczywiście organizm nasz sam produkuje środki nasenne?

Według Dementa opisany powyżej rekord świadczy o tym, że można przetrwać dłuższy okres bez snu, i że nie zakłóca to w istotny sposób czynności psychicznych. Przyznaje on jednak, że wyczyn Randy’ego był możliwy dzięki wielu sprzyjającym okolicznościom, jak świetna kondycja fizyczna chłopca, jego nieugięta wola, opieka roztoczona przez kierownika badań oraz doping ze strony środków masowego przekazu. Wyniki innych eksperymentów świadczą o tym, że długotrwałemu pozbawieniu snu towarzyszą znacznie bardziej nasilone zaburzenia. Tematyka ta została wyczerpująco omówiona w książce Hermanna Hubera-Weidmanna pod tytułem Sen. zaburzenia snu. przymusowa bezsenność2.

Dla wielu zwierząt zima jest niebezpieczną porą roku. Ptaki wędrowne pokonują znaczne przestrzenie, aby jesienią dotrzeć do ciepłych krajów. Ssaki nie mogą uciec przed mrozami, a więc niektóre z nich stosują wewnętrzną obronę: tłumią czynność układu oddechowego oraz układu krążenia i zapadają w stan podobny do snu. Ciepłota ciała u zwierząt tych może spaść niemal do punktu zamarzania, a procesy metaboliczne zmniejszają się do 10 – 15% wartości wyjściowych. Jeż, łasica, nietoperz, suseł, chomik i popielica zapadają w taki właśnie prawdziwy sen zimowy. Źródłem energii podczas snu zimowego są stopniowo zużywane zasoby tkanki tłuszczowej. Inne zwierzęta, jak wiewiórka, piesek stepowy i niedźwiedź brunatny nie zapadają właściwie w sen zimowy, lecz przechodzą w stan spoczynku, podczas którego ciepłota ciała, oddech i czynność serca nie są hardziej stłumione niż w zwykłym śnie. Większość zwierząt kryje się zimą w norach i korzysta z rezerw własnego ustroju, a także z nagromadzonych zapasów, na przykład orzechów.

Freud przedstawił to zagadnienie ze zwykłą sobie prostotą i jasnością, zadał przy tym następujące pytanie: Z naukowego punktu widzenia marzenia senne są wytworem naszej własnej psychiki, przeżyty właśnie sen wydaje się jednak każdemu z nas czymś obcym i niechętnie przyznajemy się do autorstwa. Równie często mówimy „śniło mi się”, jak „śniłem”. Skąd się bierze owa obcość duchowa marzeń sennych? 15

Aromaterapia towarzyszy nam już od czasów starożytnych. Leczenie z użyciem zapachów i olejków eterycznych do dziś cieszy się niesłabnącą popularnością. Aromaterapia to także sposób na bezsenność. Kiedy nasączymy chusteczkę kilkoma kroplami wymieszanych olejków eterycznych i włożymy ją pod poszewkę poduszki, to ten zapach sprawi, że nawet nie zauważymy, jak odpływamy w objęcia snu. Aromaterapia to także zioła. Pod poduszkę mogą trafić uspokające zioła na bezsenność takie jak : lawenda, rumianek, hiacynt, rozmaryn, bylica. Aromaterapia to nie tylko inhalacje, również możemy dodać olejki eteryczne do kąpieli. Aromaterapia podsuwa pomysły także na masaże. Zrelaksują nas przed pójściem spać. Pamiętajmy jednak, aby nie masować skóry bezpośrednio olejkami eterycznymi, gdyż mogą podrażnić skórę...

Może zmienimy trochę temat naszych rozważań. Marzenia senne mogą czasem przysparzać korzyści na jawie, jeśli są źródłem natchnienia. Przykładem jest tu historia chemika F.A. Kekulćgo, który przez dłuższy czas na próżno usiłował dociec, jaka jest struktura cząsteczki benzenu. Pewnej nocy przyśniło mu się sześć węży, które utworzyły koło, a każdy gryzł ogon swego poprzednika. Gdy się zbudził, rozwiązanie zagadki było już gotowe benzen jest zamkniętym pierścieniem sześciu atomów węgla, podobnie jak węże ze snu tworzyły zamknięty krąg.

Na rysunku 7.4 narysowane jest drzewo genealogiczne przedstawiające ewolucję gatunków. Uważa się dziś. że w zamierzchłej przeszłości najpierw powstały organizmy jednokomórkowe, które w toku ewolucji rozwinęły się w zwierzęta wielokomórkowe. A jak przebiegała ewolucja snu? Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba zostawić na razie „koronę stworzenia” i zająć się organizmami, które powstały wcześniej niż ssaki.

Gdy Dement w roku 1960 ogłosił, że pozbawienie człowieka stadium REM prowadzi do zaburzeń psychicznych, świat nauki przyjął to stwierdzenie bez zdziwienia. Było to tylko potwierdzenie dotychczasowych przypuszczeń. Zależność między stadium REM a stanem psychicznym wydawała się niezbicie dowiedziona, póki za pomocą dalszych wnikliwych badań nie obalono pierwotnych wniosków, a sam Demem nie zmienił swego stanowiska. Jeszcze dziś można czytać w podręcznikach o katastrofalnych skutkach pozbawienia marzeń sennych. Pogląd ten jest pozbawiony naukowych podstaw, jako że marzenia senne występują we wszystkich stadiach snu, i nie jest możliwe usunięcie ich bez całkowitego pozbawienia snu. Pytanie o sens i biologiczne znaczenie marzeń sennych pozostaje nadal bez odpowiedzi.