Category Sen

Jeżeli mamy stany lękowe podczas snu i ciągle sie boimy, byc może chorujemy na tak zwaną neurastenie, czyli jedną z chorób zaliczającą się do zaburzeń lękowych. Jest to najczęściej występujący rodzaj nerwicy, do którego powstania przyczyniają sięciągły stres, presja czasu, szybkie tempo życia, napięcie psychiczne i brak regeneracji sił witalnych. Wśród nich znajdują się m.in życie w ciągłym pośpiechu, permanentny stres, stany napięcia psychicznego, konieczność podejmowania szybkich decyzji, presja czasu, wyczerpanie pracą zawodową, pragnienie szybkiego awansu zawodowego, konflikty rodzinne, trudne sytuacje życiowe, np. rozwód, choroba, poród, przemęczenie czvyh po prostu brak odpoczynku...

W latach sześćdziesiątych trzykrotnie przeprowadzono całe serie badań nad pozbawieniem snu. Uczestnicy badań tych znajdowali się pod ścisłą kontrolą. Bezsenność trwała najwyżej 7 do 9 dni. W roku 1965 17-letni kalifornijczyk Randy Gardner, student college’u, postanowił zdobyć rekord świata. Większość czasu spędził w towarzystwie dwóch przyjaciół, którzy – nie bez trudności – pomagali mu czuwać przez kilka dni, W ciągu ostatnich 90godzin opiekował się Gardnerem William Demem lub jego współpracownicy. Także i Gardner miał dolegliwości związane z niedoborem snu, były one jednak zaskakująco nikłe. Między 4 a 5 dniem stał się drażliwy i nieufny, przeżywał sny na jawie i zdradzał zaburzenia pamięci. W czasie nocnych spacerów miał wyraźne iluzje. Dement pisze, że szczególnie nocą, gdy chłopaka bolały oczy, a powieki same mu opadały, trudno było go powstrzymać od snu i wzbudzić zainteresowanie eksperymentem. W dzień łatwiej mu było czuwać. Pod koniec doświadczenia sprawą zainteresowała się amerykańska prasa i telewizja, co oczywiście bardzo podsyciło ambicje Randy’ego. Po 11 dniach padł rekord świata. Chłopiec wziął jeszcze udział w konferencji prasowej, a podołał temu zadaniu wprost po mistrzowsku. Na pytanie, jak to było możliwe do wykonania, odpowiedział z nonszalancją: , Jest to triumf ducha nad materią”. Po 264 godzinach i 12 minutach, spędzonych bez snu w laboratorium kalifornijskiego szpitala, zapadł w sen, który trwa! 14 godzin i 40 minut. Po obudzeniu się był całkowicie wypoczęty.

Oczywiście bezsenność często wynika z jakości i trybu naszego życia., wiec sami jesteśmy sobie winni, że trudno jest nam wtedy usnąć. Objadanie się na noc, stres, długie, wieczorne siedzenie przed telewizorem niestety nie wpływa dobrze na nasz organizm przed snem. To wszystko wpływa niekorzystnie na nasz sen, a raczej na jego brak. W leczeniu bezsenności pomocne będą takie herbatki jak melisa, kozłek lekarski czy lawenda. Każdy preparat czy specyfik, choćby zawierał naturalne składniki, będzie ingerowaniem w naturalny cykl organizmu. Dlatego zaleca się rozwagę i umiar w stosowaniu wogóle jakichkolwiek leków na sen. Zioła na sen, zioła uspokajające oraz melatonina to leki naturalne. Jednak dłuższe ich stosowanie prowadzi do uzależnienia psychicznego...

Czy sny są tylko majaczeniem, czy też są wyrazem doniosłych skojarzeń? Odkąd sformułowano to pytanie, zawsze byli zwolennicy obu poglądów. Można, jak Zygmunt Freud, podzielać zdanie Platona, że każdego z nas trawią zakazane żądze, wielu na zewnątrz jest umiarkowanych i tylko w snach ujawniają się ich pragnienia. Arystoteles uważał sny za przetrwałe doznania zmysłowe, które, jak wiry w rzece, albo pozostają na miejscu, albo łączą się i przyjmują nową postać.

Kładziemy się do łóżka, ale jeszcze byśmy coś przekąsili przed snem, niestety musimy pamiętać, że jedzenie na noc powoduje wyczerpanie organizmu, który zamiast odpoczywać, musi trawić spożyty pokarm. W nocy nasz organizm wycisza się i uspokaja, tętno zwalnia, pogłębia się oddech, jednak pozostałe narządy pracują normalnie. Jeśli najemy się na noc, nasz żołądek musi trawić, i kiedy budzimy się rano pozornie wyspani, nasz organizm wolałby właśnie odpoczywać. Nasza gotowość do rozpoczęcia nowego dnia jest potem bardzo ciężka. Czym to grozi? Skutkiem nocnego jedzenia są omdlenia, osłabienia organizmu, spadek odporności i większa podatność na choroby...

Wybór dla nas odpowiedniego ubrania do spania nie jest zadaniem łatwym. Przy wyborze zazwyczaj kierujemy się wygodą lub ciekawym wyglądem. Zawsze pojawia się dylemat czy spać w bieliźnie lub w starej koszulce XXL, czy może nie zakładac na noc nic i spac po prostu nago. Obecnie na rynku są widoczne coraz większe zmiany, a marki odzieżowe codziennie prześcigają się w projektowaniu coraz to nowszych, oryginalniejszych ubran nocnych. W zwykłych sklepach oraz w Internecie możemy znaleźć szeroką ofertę ubrań nocnych, od zwykłej piżamy poprzez nocne szlafroki, koszule do spania czy nocną bieliznę, od kolorów po różne dziwne wzorki, motywy czy rodzaj materiału. Po pierwsze, piżama powinna być dobrana odpowiednio do pory roku...

Wielka jest zasługa Freuda, że zwrócił uwagę na ukryte znaczenie marzeń sennych i zdołał innym wszczepić swe przekonania. Marzenia senne nie są zwodniczym majakiem, lecz „listami do nas samych”. Sen przemawia językiem symboli, którego reguły są różne od języka słów. Każdy symbol wyraża wielorakie treści, a wykryć je można za pomocą wolnych skojarzeń. Tok myśli winien być jak najbardziej swobodny, a sprawozdania, z czym się kojarzą poszczególne obrazy, muszą być spontaniczne. Charakterystyczne dla snu jest stapianie się różnorodnych doznań w jeden obraz, który kryje się pod maską pozornie nie mającą nic wspólnego z rzeczywistymi wydarzeniami. Według Freuda kamuflaż ten służy zatajeniu treści o ładunku emocjonalnym zbyt wielkim, aby mogły ujawnić się bez obsłonek.

Podróże dookoła świata związane były niegdyś z licznymi trudami. U biegł o wieczni żeglarze nie znali za to dolegliwości współczesnych globtroterów, tak zwanego zespołu Jumbo Jęta3, której doświadczy! Jel lag syndrome w angielskiej literaturze fachowej. niejeden pasażer transatlantyckich linii lotniczych. Podróżujący na zachód, znalazłszy się u celu, przez parę dni budzą się bardzo wcześnie rano, a po południu słaniają się ze zmęczenia. Wędrówka na wschód wywołuje raczej trudności w zasypianiu. Powodem tych dolegliwości jest to, że rytmy biologiczne nie od razu mogą się nagiąć do zmiany strefy czasu. Rytmy przemiany materii i wydzielania hormonów początkowo stosują się w Ameryce do czasu europejskiego. Jak wykazały szczegółowe badania, całkowite przystosowanie się trwa niemal 2 tygodnie. Większość ludzi odczuwa wyjazd na zachód jako znacznie przyjemniejszy niż na wschód. Wynika to stąd, że okres swobodnie przebiegających rytmów biologicznych wynosi około 25 godzin, i że łatwiej jest dostosować się do wydłużenia doby wskutek podróży na zachód niż do jej skrócenia poniżej 24 godzin.

Spór o to. czy sen jest procesem biernym czy leż czynnym, odnowił się w łatach czterdziestych. Giuseppe Moruzzi, profesor uniwersytetu w Pizie i amerykański fizjolog Horace Magoun odkryli, że drażnienie prądem elektrycznym w obrębie pnia mózgu natychmiast budzi uśpione zwierzę. Muszę w tym miejscu powiedzieć kilka słów o budowie ośrodkowego układu nerwowego. W pniu mózgowym znajduje się szeroko rozgałęziona sieć komórek, których wypustki sięgają do przodomózgowia i do rdzenia kręgowego. Jest to tak zwany układ siatkowaty. Wyniki badań Moruzziego świadczyły o tym, że układ siatkowaty pełni przede wszystkim rolę aktywującą, jako że jego wzbudzenie prowadzi do stanu szczególnie natężonej czujności. Sen byłby więc wynikiem spadku aktywności układu siatkowatego, a zatem stanem biernym. Dalsze badania wykazały wkrótce, że sprawa nie jest taka prosta. Drażnienie tylnej (kaudalnej) części układu siatkowatego nie powoduje czuwania, lecz sen.

Dotychczas była mowa o zależności rytmów biologicznych od bodźców zewnętrznych. Jakie jest źródło owych rytmów? Curt Richter, profesor Johns Hopkins University, prowadził w latach dwudziestych szczegółowe badania chronobiologiczne na szczurach. Okazało się, że rytmy dobowe wykazują wyjątkową stabilność w najróżnorodniejszych warunkach. Szczury Richtera narażone na znaczne wahania temperatury, głód, pragnienie, stresy, pozbawione gruczołów wydzielania wewnętrznego, poddawane działaniu leków, z uszkodzonym ośrodkowym układem nerwowym – nie zmieniały swych obyczajów dotyczących spoczynku i aktywności, nie zmieniał się też okres poszczególnych rytmów. Dopiero po rozległym uszkodzeniu międzymózgowia wystąpiły zmiany, na podstawie których można było przypuszczać, że zegar wewnętrzny znajduje się w tej części układu nerwowego. Dalsze badania potwierdziły ten wniosek.

Gdyby człek we śnie przez ogród Edenu wędrował, gdyby kwiat na znak prawdy w raju otrzymał. i gdyby kwiat ten w dłoni rano ujrzał, co by to wówczas znaczyło? Marzenia senne od niepamiętnych czasów budzą w ludziach niepokój i fascynację. W chwili gdy odkryto zjawisko snu REM i jego powiązanie z marzeniami sennymi, rozpoczęła się era badań naukowych w tej dziedzinie. Niestety, możliwości nauk przyrodniczych są ograniczone, co niejednokrotnie prowadzi do zbytnich uproszczeń. Uproszczeń tych nie udało się uniknąć także i w dziedzinie badań nad marzeniami sennymi. W rozdziale tym podałem najpierw dokładny opis marzeń sennych, a następnie spróbuję przedstawić sposób ich powstawania oraz rolę biologiczną. Postanowiłem przy tym nie ograniczać się do wyników badań z zakresu nauk ścisłych, ale naświetlić sprawę z różnych punktów widzenia.

Wiele osób także i dziś podziela zdanie średniowiecznych pustelników, że sen jest marnowaniem życia. Ludzie ci żałują, że doba ma tylko 24 godziny i nigdy nie starcza im czasu, aby zrobić wszystko, co sobie zaplanowali. Gdyby tak można było wykorzystać tę 1 3 życia, którą trawimy w zupełnej bezczynności! Wiemy już, że są ludzie, którzy potrzebują bardzo mało snu, mogą więc urzeczywistnić ten ideał, A jakie szanse ma przeciętny człowiek? I czy mógłby ograniczyć ilość snu?

Monoaminowa teoria regulacji snu przyczyniła się w ciągu ostatniego dziesięciolecia do znacznego postępu w dziedzinie badań nad snem. Dziś jeszcze pozwala ona wiązać liczne fakty w logiczną całość. Z drugiej jednak strony nowsze odkrycia przeczą pierwotnym tezom Jouveta. Nasze własne badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że pCPA, substancja hamująca syntezę serotoniny, wywołuje tylko przejściową bezsenność, mimo długotrwałego znacznego spadku stężenia serotoniny w tkance mózgowej. Świadczy to o istnieniu mechanizmów wyrównawczych, umożliwiających sen minio wyłączenia układu serotoninergicznego. Wykazaliśmy także wspólnie z ireną Tobler, że zwierzęta otrzymujące pCPA wprawdzie śpią bardzo mało, zachowują jednak zdolność wyrównywania niedoboru snu po 24-godzinnej bezsenności. Przemawia to za tym, że istotne mechanizmy regulacji snu nie są naruszone, choć stężenie serotoniny w mózgu jest bardzo niskie. Jak wyjaśnić tę sprzeczność? Prawdopodobnie wypływa ona stąd, że przekaźniki synaptyczne, biorące udział w procesie snu, wpływają także i na inne funkcje mózgu. Zwierzęta otrzymujące pCPA cierpią nie tylko na bezsenność, wykazują także wzmożoną wrażliwość na ból i różne bodźce zewnętrzne, są nadmiernie agresywne i pobudzone seksualnie. Należy przypuszczać, że bezsenność po pCPA nie jest spowodowana uszkodzeniem mechanizmów regulujących sen, ale naruszeniem wielu innych funkcji mózgu. Wracamy więc do podstawowego pytania: czy sen można rozpatrywać jako zjawisko izolowane, czy też ,jest on jedną z wielu funkcji organizmu, traktowanego jako całość?” s