Sen zimowy cz. 2

Po I wojnie światowej szerzyła się w Europie groźna, nierzadko śmiertelna choroba, tzw. nagminne zapalenie mózgu. Pierwszymi objawami były gorączka i pobudzenie. Po kilku tygodniach obraz się zmieniał: obserwowano apatię, osłabienie i nadmierną senność. Zastanawiano się wówczas, gdzie jest zlokalizowane uszkodzenie mózgu odpowiedzialne za zaburzenia snu i czuwania. Badania mikroskopowe mózgów zmarłych na nagminne zapalenie mózgu wykazały, że chorobie tej towarzyszy uszkodzenie międzymózgowia. Czy to właśnie jest przyczyną nadmiernej senności? Szczegółowe badania struktur mózgowych odpowiedzialnych za zjawisko snu można było w latach dwudziestych prowadzić tylko na zwierzętach,

W owych czasach toczono namiętne spory co do istoty snu. Roztrząsano, czy sen jest, jak twierdził rzymski poeta Lukrecjusz, wynikiem wyłączenia świadomości, czy też jest to proces czynny, rezultat wzbudzenia pewnych okolic mózgu. Belgijski neurofizjolog Frederic Bremer był jednym z wybitnych obrońców tezy o biernym charakterze snu. W latach trzydziestych próbował on dowieść ekspery- mentalnie, że czuwanie utrzymuje się tylko wtedy, gdy bodźce zmysłowe pobudzają mózg. Po przecięciu dróg czuciowych obserwował stan ciągłego snu. Wynik ten utwierdził go w przekonaniu, że sen jest procesem biernym, spowodowanym brakiem czynników pobudzających.

Walter Hess, profesor fizjologii na uniwersytecie w Zurychu, a później laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, był czołowym przedstawicielem diametralnie różnego poglądu. Jako jeden z pierwszych wprowadzał on na stałe elektrody do mózgu zwierząt doświadczalnych i, stosując drażnienie bodźcami elektrycznymi, badał udział różnych struktur mózgowych w' procesach zachowania. Implantacja elektrod znalazła później zastosowanie w praktyce klinicznej, przede wszystkim do wykrywania ognisk padaczkowych. Ponieważ tkanka mózgowa nie ma zakończeń bólowych, sam zabieg i drażnienie elektryczne są bezbolesne.