Ranny ptaszek i nocny marek

Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje, jak powiada przysłowie. Od dawna zachwala się wczesne chodzenie spać i rozpoczynanie pracy wczesnym rankiem. Czuwanie do późnej nocy i sypianie do południa uchodziło dawniej za rzecz zdrożną i zasługującą na naganę. „Wstydź się, wielki śpiochu!” – łaje piastunka Szekspirowską Julię, gdy zastała ją w łóżku. Wczesne udawanie się na spoczynek zalecano niegdyś nie tylko ze względów moralnych, ale i zdrowotnych. Profesor Teodor Stóckmann, dyrektor liceum działający w Niemczech na początku naszego stulecia, wysunął tezę o tak zwanym naturalnym śnie. Uważał on, że sen przed północą jest dwa razy skuteczniejszy niżsen nad ranem, ponadto, że można z łatwością skrócić sen dobowy do 4 – 5 godzin, jeśli kładzie się do łóżka już o siódmej wieczorem. Stóckman i jego zwolennicy przytaczali mnogie przykłady dla podbudowania swego twierdzenia. Jednak wyniki badań naukowych nie dostarczyły, jak dotąd, żadnych dowodów potwierdzających, że sen przed północą jest szczególnie zdrowy, choć mniemanie takie jest bardzo popularne. Nie jest to jednak bez znaczenia, o jakiej porze dnia lub nocy kładziemy się spać. Do zagadnienia tego wrócimy jeszcze w rozdziale o rytmach biologicznych.

Zwolennik Stockmanna. Georg Alfred Tienes, pisał: „Ranek jest to najlepsza i najbardziej stosowna pora na pracę, gdyż rankiem człowiek jest odświeżony, pełen nowych sił, umysł ma bardziej giętki, zmysły bardziej wrażliwe, jak gdyby na nowo się narodził-’1. Być może czytelnik należy do osób, którym ta pieśń pochwalna nie bardzo przypadnie do smaku, ma bowiem kłopoty ze wstawaniem wcześnie rano i jest z niego prawdziwy „mruk poranny”. Człowiek taki długo chodzi rozespany i zmęczony, niewiele je na śniadanie, jeśli jada je w ogóle, całe przedpołudnie nie jest w najlepszej formie, nastrój ma ponury, odzywa się półgębkiem. Po południu samopoczucie i sprawność u osób tych stopniowo ulegają poprawie, wraca im energia. Najlepiej pracuje się im wieczorem, a czuwać mogą bez trudności do białego rana.