Ranny ptaszek i nocny marek – kontynuacja

W języku fachowym „mruk poranny” określany jest jako tak zwany typ wieczorny. Stanowi on jaskrawe przeciwieństwo typu rannego, znanego z opisów Stockmanna i Tienesa. Człowiek typu rannego budzi się sam, wstaje bez wysiłku, od razu jest wypoczęty, a jego samopoczucie i sprawność są najlepsze w godzinach przedpołudniowych. Późnym popołudniem energia u osób tych przygasa, zmęczenie narasta i, jeśli okoliczności na to pozwalają, kładą się one wcześnie spać.

Angielski uczony Jim Horne wraz ze swym szwedzkim kolegą Olovem Oestbergiem opracował kwestionariusz, mający na celu zróżnicowanie typu rannego i wieczornego. Okazało się, że w populacji istnieje 5 kategorii: ludzie zdecydowanie typu rannego lub wieczornego, ludzie, którzy na ogół czują się lepiej rano lub wieczorem, oraz tacy, u których nie stwierdza się zależności między porą dnia a samopoczuciem. Badani przez Horne’a i Oestberga ludzie typu rannego kładą się spać półtorej godziny wcześniej i budzą się też dwie godziny wcześniej niż osoby należące do typu wieczornego. Różny jest też przebieg wahań ciepłoty dała w ciągu doby: wieczorny wzrost ciepłoty u osób typu rannego występuje o godzinę wcześniej. Amerykańscy uczeni Wilse Webb i Michael Bonnet uzyskali podobne wyniki. Stwierdzili oni ponadto, że czas trwania snu dobowego jest u osób typu rannego mniej zmienny i że osoby te w ogóle mają mniej kłopotów ze snem.

Zależne od pory dnia różnice w sprawności, i ich rozpowszechnienie, jakkolwiek brzemienne w skutki, od niedawna dopiero są przedmiotem badań, nie są więc dostatecznie poznane. Na ludzi aktywnych wyłącznie wieczorem i w nocy otoczenie patrzy zazwyczaj z pogardą, może będzie dla nich pociechą, jeśli wyjaśnię, że nie jest to skłonność do moralnego upadku, lecz wariant normy.

Nie jest wiadomo, dlaczego jedni są sprawni wyłącznie rano, a inni wieczorem. Nie wiemy jeszcze, na ile zjawisko to uwarunkowane jest genetycznie, a w jakiej mierze zależne jest od wytworzonych w ciągu życia nawyków. Są jednak pewne dane, świadczące o tym, że przynależność do typu rannego lub wieczornego jest raczej cechą wrodzoną.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>