Jakość snu

Zaburzenia snu wywołują także zmiany pogody. Wpływ ten trudny jest do wyjaśnienia. Znamienne jest, że w badaniach ankietowych podawano wiatr halny i zmiany frontu atmosferycznego jako drugą z kolei przyczynę okresowej bezsenności. Dalsze badania poświęcone tej tematyce wykazały, że zarówno głęboki niż, jak i wysokie ciśnienie barometryczne wywołują senność. Zależność między warunkami atmosferycznymi a jakością snu nie jest jeszcze dostatecznie poznana. Nie wiemy przede wszystkim, dlaczego jedni ludzie są wrażliwi na zmiany pogody, a inni w ogóle ich nie odczuwają.

Jest to fakt ogólnie znany, że najlepiej śpi się w znanym, swojskim otoczeniu. Cudze łóżko, pokój hotelowy, nieznane odgłosy w nocy niekorzystnie wpływają na sen. Osoby badane w pracowni zazwyczaj źle śpią pierwszej nocy. Czas zasypiania jest wydłużony, sen REM opóźnia się, częstsze są zmiany stadiów i krótkie wybudzenia. Dlatego pierwszą noc traktuje się jako tak zwaną noc adaptacyjną i nie uwzględnia się jej w badaniach.

Na jakość snu oddziałują nie tylko warunki zewnętrzne, ale także poprzedzające okoliczności. Wysiłek fizyczny i wytężona praca umysłowa wieczorem wpływają ujemnie na sen. Bezsenność powodują także dężkostrawne posiłki, nadużywanie alkoholu, kawy i nikotyny w godzinach wieczornych. Istotna jest wreszcie godzina udania się na spoczynek, o czym będzie jeszcze mowa w rozdziale o rytmach biologicznych.

Dotychczas rozpatrywaliśmy różne, gorzej lub lepiej poznane przyczyny zaburzeń snu. Jednak u wielu pacjentów przyczyny te są nieuchwytne. Dotyczy to przede wszystkim osób w podeszłym wieku, u których bezsenność jest dolegliwością częstą, choć trudno jest znaleźć jej bezpośrednie powody. Wydaje się, że płytki sen jest atrybutem wieku, i że ludzie starzy nie mogą spać dłużej niż kilka godzin. Zaburzenia te niekiedy są odczuwane jako choroba.

Uporczywe zaburzenia snu bez uchwytnych przyczyn wymagają diagnozy lekarskiej, czy ich podłożem nie jest choroba psychiczna. Bezsenność bywa pierwszym objawem depresji, która czasem przebiega w sposób utajony lub pod postacią masek, co wymaga wnikliwego badania. W przypadku takim leczy się chorobę podstawową, a nie towarzyszący jej objaw, jak im są zaburzenia snu. Na temat snu i depresji będzie jeszcze mowa w rozdziale 11 i 12. Bezsenność występuje także w wielu innych chorobach psychicznych i uzależnieniach, na przykład w alkoholizmie.