Inne funkcje ustroju podczas snu

Dotychczas była mowa głównie o zmianach EEG, jako że zmiany te najlepiej odzwierciedlają procesy zachodzące podczas snu. Wspomniano też o wahaniach napięcia mięśniowego i ruchach gałek ocznych. A co się dzieje z resztą organizmu?

Po zapadnięciu w sen wolnofalowy liczne procesy życiowe przygasają. Ciepłota ciała obniża się o kilka dziesiątych stopnia, oddech i tętno zwalniają się, ciśnienie tętnicze spada. Jeśli oznaczymy we krwi stężenie „hormonu stresu”, kortyzolu, okaże się, że wartość ta jest mniejsza niż przed zaśnięciem. Natomiast stężenie hormonu wzrostu wybitnie na- rasta podczas pierwszego cyklu snu. Być może przestrojenie hormonalne niezbędne jest do uruchomienia biochemicznych procesów odnowy.

We śnie REM procesy życiowe wzmagają się, oddech staje się nieregularny, tętno i ciśnienie wykazują krótkotrwale wahania, W stadium tym występuje wzwód prącia. Zjawisko to opisano już w latach czterdziestych, ale dokładniej zbadano je dopiero po odkryciu snu REM. Zmiany objętości prącia, tak zwany faflogram, można rejestrować równolegle z zapisem EEG. Wzwód we śnie REM występuje nie tylko po osiągnięciu dojrzałości, obserwuje się go już u dzieci, a nawet u niemowląt. Fallogram służy dziś do celów diagnostycznych, pozwala bowiem wyjaśnić, czy impotencja jest pochodzenia organicznego (to znaczy wskutek uszkodzenia układu nerwowego), czy ma swe źródło w problemach psychologicznych. W tym ostatnim przypadku wzwód we śnie REM jest prawidłowy.

Już przed obudzeniem się wyraźne są oznaki końca snu: ciepłota dała podnosi się, stężenie kortyzolu narasta, częste są ruchy ciała. Organizm przygotowuje się do rychłego czuwania. Poeta Lausius mawiał, że pięć godzin snu przystoi starcom i młodzieży, sześć godzin – kupcom, siedem – jaśniepaństwu, a lenie i próżniaki mogą sypiać i po osiem godzin dziennie.