Badania nad czasem trwania snu – kontynuacja

Na zakończenie chciałbym wspomnieć o niezwykle interesujących badaniach nad zależnością między czasem trwania snu a stanem zdrowia. W związku z wynikami tych badań nasuwa się zresztą jeszcze więcej dalszych pytań niż uzyskano odpowiedzi. Jakkolwiek od dawna uważa się, że sen sprzyja zdrowiu, zagadnienie to właściwie nie było przedmiotem badań naukowych. Kalifornijski psychiatra Dan Kripke i jego współpracownicy ogłosili niedawno wyniki badań opartych na ankiecie przeprowadzonej w latach 1959/1960 przez Amerykańskie Towarzystwo do Walki z Rakiem. Ankieta ta objęła ponad milion osób w wieku powyżej 30 lat. Wprawdzie przedmiotem badań nie był sen, kwestionariusz zawiera! jednak pytania dotyczące czasu trwania snu, jego zaburzeń, używania środków nasennych. Sześć lat później ustalono, ile osób spośród badanych zmarło i jakie były przyczyny zgonów. Stwierdzono zdumiewającą zależność między czasem trwania snu a wskaźnikiem umieralności {rys. 3.5). Wskaźnik umieralności jest najniższy u osób sypiających 7 do 8 godzin i wyraźnie wzrasta u sypiających bardzo krótko lub bardzo długo. (Wskaźnik umieralności jest to liczba zgonów z określonej przyczyny na tysiąc osób narażonych na ryzyko śmierci w danym czasie i w określonej populacji). Na rysunku wyniki przedstawiono proporcjonalnie do najniższego wskaźnika umieralności, to znaczy u osób sypiających 7 do 8 godzin. U ludzi sypiających wyjątkowo długo (więcej niż 10 godzin) wskaźnik umieralności jest półtora do dwu razy wyższy, a u sypiających bardzo krótko (mniej niż 4 godziny) nawet dwa i pół razy wyższy niż u tych, którzy śpią 7 do 8 godzin. Czytelnik z pewnością zada pytanie, jakie się za tym kryją przyczyny zgonów. Odpowiedź jest zaskakująca: są to wszelkie przyczyny. Ludzie sypiający bardzo krótko lub bardzo długo umierają częściej zarówno na choroby układu krążenia, jak i na raka, częściej także popełniają samobójstwa. Nawiasem mówiąc, wskaźniki umieralności u osób nadużywających środków nasennych są o 50% wyższe niż u tych, którzy ich w ogóle nie używają.

O czym świadczą powyższe dane? Jak wynika z innych badań, ludzie, którzy sypiają mniej niż 7 lub więcej niż 8 godzin, nie prowadzą szczególnie niezdrowego trybu życia (chodzi tu o palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej). Nie można wyklu- czyć, że czas trwania snu i zwiększony wskaźnik umieralności zależą od przyczyn zewnętrznych, jak napięcia emocjonalne, praca zmianowa, oraz przyczyn wewnętrznych, jak utajone schorzenia. Między czasem trwania snu a wskaźnikiem umieralności może nie być związku przyczynowego. Nie jest to zresztą pewne, że różne zewnętrzne i wewnętrzne czynniki mogą powodować szczególne skrócenie lub wydłużenie snu. Ale nie można też wykluczyć, że czas trwania i jakość snu mają bezpośredni wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne i że nadmiar snu lub jego niedobór może mieć niepożądane skutki.